Wszyscy tam byliśmy. Po wyjęciu suchych naczyń ze zmywarki okazuje się, że plastikowe elementy wciąż są mokre. Co się dzieje? Kamil Zuber wyjaśnia, dlaczego tak się dzieje i co można zrobić, aby to ograniczyć.
Irytujące jest otwieranie zmywarki po zakończeniu cyklu tylko po to, aby znaleźć połowę naczyń wciąż mokrych. Zamiast układać je w stosy, kończysz z pełnym stojakiem do suszenia.
Prawdopodobnie zauważyłeś, że zawsze najbardziej mokre są plastikowe przedmioty. Co się dzieje?
Odpowiedź jest nieco zawiła i wymaga pewnej wiedzy z zakresu materiałów i fizyki, ale proszę o wyrozumiałość.
Tworzywa sztuczne mają zupełnie inne właściwości niż ceramika i metale – rzeczy, z których najprawdopodobniej wykonane są twoje talerze i sztućce. Dwie kluczowe rzeczy odgrywają rolę: jedna to sposób, w jaki materiały przechowują ciepło, a druga to to, co dzieje się na ich powierzchniach.
Jak naczynia magazynują ciepło
Jeśli wyjmujesz naczynia ze zmywarki natychmiast po zakończeniu cyklu, prawdopodobnie zauważyłeś, że talerze, szklanki i kubki ceramiczne są nadal gorące, podczas gdy plastikowe pojemniki w ogóle nie są ciepłe.
Odnosi się to do ich pojemności cieplnej, czasami określanej również jako „masa termiczna” tych materiałów. Ceramika, szkło i metale mogą przechowywać więcej ciepła, a oddawanie go do otoczenia trwa dłużej niż w przypadku tworzyw sztucznych. Innymi słowy, ceramika i metale stygną wolniej.
Ponieważ odparowanie wody wymaga energii i chłodzi powierzchnię – w ten sam sposób nasze ciało chłodzi się w upalny dzień, gdy się pocimy – tworzywa sztuczne schładzają się szybciej, pozostawiając większość wody na powierzchni.
Jak woda zachowuje się na różnych powierzchniach
Inną częścią problemu jest energia powierzchniowa, która mówi nam, jak woda zwilża różne powierzchnie.
Prawdopodobnie widziałeś krople wody zbierające się na takich powierzchniach jak wysokiej klasy kurtki przeciwdeszczowe lub nieprzywierające patelnie. Powierzchnie te nazywane są hydrofobowymi, co oznacza, że „boją się” wody. Dotyczy to również większości tworzyw sztucznych, choć nie zawsze z tak dramatycznym skutkiem.
Z drugiej strony, powierzchnie takie jak ceramika i metale łatwo pokrywają się wodą. Dzieje się tak, ponieważ są one bardziej hydrofilowe lub „kochające wodę”.
Ale jest tu jeszcze jeden czynnik – w szczególności związany ze zmywarkami do naczyń. Detergent do zmywarek zawiera mieszaninę chemikaliów, głównie środków powierzchniowo czynnych – substancji, które obniżają napięcie powierzchniowe wody.
Napięcie powierzchniowe to właściwość interfejsu materiału (na przykład między ciałem stałym a cieczą lub cieczą a gazem), która mówi nam, ile energii potrzeba, aby utworzyć większą powierzchnię. Dodając detergent do wody, zmniejszamy jej napięcie powierzchniowe. Ułatwia to wodzie rozprzestrzenianie się po napotkanych powierzchniach (nawet po hydrofobowych tworzywach sztucznych), co z kolei ułatwia mycie naczyń.
Co ważniejsze, środki powierzchniowo czynne w detergentach to cząsteczki, które mają zarówno hydrofobowe, jak i hydrofilowe grupy chemiczne. Czyni je to swego rodzaju łącznikiem między wodą a tłuszczami. Ponieważ olej i woda nie lubią się mieszać, środek powierzchniowo czynny pomaga „zmieszać” ten ostatni i sprawić, by unosił się w wodzie, pomagając usunąć wszelkie tłuste pozostałości z naczyń.
Dzieje się to w głównym cyklu zmywania. Po spłukaniu chemikalia są usuwane, a naczynia są spryskiwane czystą wodą, dzięki czemu nie musisz smakować detergentu w herbacie.
Na koniec woda zbiera się na hydrofobowych plastikowych naczyniach i rozprzestrzenia się na bardziej hydrofilowe ceramiczne talerze, kubki i metalowe garnki. Duża kropla wody paruje wolniej niż ta sama ilość wody rozprowadzona po talerzach i garnkach.
Co więcej, naczynia ceramiczne zatrzymują więcej ciepła, co sprawia, że szybciej wysychają – woda, która jest już rozprowadzona bardziej cienką warstwą, po prostu szybciej odparowuje.
Czy jest coś, co mogę zrobić, aby tworzywa sztuczne schły szybciej?
Prawdopodobnie słyszałeś o nabłyszczaczach dodawanych do cyklu płukania. Ich kluczowymi składnikami są różne rodzaje niskopieniących środków powierzchniowo czynnych i chemikaliów, które sprawiają, że woda jest bardziej miękka. Niektóre tabletki do zmywarek typu „wszystko w jednym” mogą już zawierać niewielką ilość nabłyszczacza, a producenci dostarczają instrukcje, jak używać ich w bezpieczny i skuteczny sposób.
Nabłyszczacze obniżają również napięcie powierzchniowe wody, ułatwiając jej zwilżanie i spływanie z powierzchni, zapobiegając tworzeniu się zacieków i redukując smugi.
Działa to również na plastikowe naczynia, pozostawiając znacznie mniej wody. Niektórzy producenci zmywarek zalecają stosowanie nabłyszczaczy, ponieważ oprócz szybszego suszenia naczyń mogą one zapobiegać korozji części zmywarki przez pozostałości detergentu.
Czy jest coś jeszcze, co można zrobić, aby szybciej wysuszyć naczynia?
Jest jedna rzecz, która jest naprawdę prosta: wystarczy otworzyć drzwi, gdy tylko cykl się zakończy i jest to bezpieczne, aby para wodna mogła się wydostać. Jeśli zamiast tego gorące powietrze i wilgoć pozostaną uwięzione w zmywarce, para wodna skropli się na wszystkich powierzchniach, jak rosa przed świtem.
W końcu masz sposób na wysuszenie większości naczyń po zakończeniu cyklu, chociaż nadal możesz skończyć z problemem pierwszego świata w postaci mokrych plastikowych naczyń. Będzie na nich mniej wody, jeśli użyjesz nabłyszczacza zgodnie z instrukcjami i otworzysz zmywarkę, gdy będzie to bezpieczne, po zakończeniu cyklu.
